Bağdat Caddesi’ni Ne Yapmalı?

Anadolu Yakası’nın meşhur caddesi geçtiğimiz günlerde yenileneceği haberleri ile gündem oldu. Peki gerçekten yenilenmeli mi? Soruya yanıt vermeye caddeyi anlamaya çalışarak başlayalım.

Bağdat Caddesi’nin Kızıltoprak’ta Fener-Kalamış Caddesi ile birleştiği noktadan Bostancı Tren İstasyonu’na kadar olan kısmı için ortak bir mekânsal kimlikten bahsedebiliriz. Bu ortak kimliğin birkaç önemli niteliği var.

  • Caddeye cephesi olan yapıların zemin + 4 olan imar düzeni.
    • İlk sıranın hemen ardında fütursuzca yükselen Kadıköy apartmanları.
  • Tüm rota boyunca yapılar arasında ortalama 40m’lik bir açıklık.
  • Cadde boyunca var olan ağaçlar (çoğu çınar).
  • Bölgesel olarak niteliği farklılık gösteren cadde mağazacılığı.
  • Kuzeyindeki Marmaray’ın (Daha önce de Banliyö Hattı) sağladığı toplu taşıma ile erişim kolaylığı.
  • Dikine önemli yollarla kesiliyor oluşu.

Bu dikine yollar şunlar:

  • Gazi Muhtar Paşa (Feneryolu)
  • Mustafa Mazhar Bey (Selamiçeşme)
  • Hasan Ali Yücel + Tepegöz Sokak (Çiftehavuzlar)
  • Tütüncü Mehmet Efendi (Göztepe)
  • Ömer Paşa + Plaj Yolu (Caddebostan)
  • Ethem Efendi (Erenköy)
  • Kazım Özalp (Şaşkınbakkal)
  • Ayşe Çavuş (Suadiye)

Kasadar Sokak (Bostancı) ise yukarıdakilere ek olarak araç bağlantısı nedeniyle önemli.

Bağdat Caddesi’ne biraz daha uzaktan bakıp sahip olduğu değerleri şöylece sıralayabiliriz

  • Toplu taşıma (raylı sistemler)
    • Marmaray
      • Feneryolu
      • Göztepe
      • Erenköy
      • Suadiye
      • Bostancı (Ek olarak YHT seferleri)
    • M8 Metrosu
      • Bostancı
    • M12 Metrosu
      • Göztepe
  • Söğütlüçeşme
    • Marmaray: Caddeye dokunmasa da özellikle Kızıltoprak Tren İstasyonu’nun iptal edilmesi sonrasında Cadde’yi daha fazla besleyecek bir istasyon.
    • YHT: Haydarpaşa açılana kadar -ve açıldıktan sonra da herhalde- İstanbul’un ana istasyonu diyebiliriz.
    • Metrobüs: Hat üzerindeki bir yerden metrobüsle Söğütlüçeşme’de inerek 10dk yürüyerek Bağdat Caddesi’nin bir ucuna erişim mümkün.
  • Deniz ulaşımı: Bostancı hem Adalar hem de İstanbul’un diğer noktaları için önemli bir deniz ulaşımı odağı.
  • Yeşil alanlar
      • Özgürlük Parkı
      • Göztepe Parkı
      • Sahil Parkı
      • Kalamış Parkı
  • FB Stadyumu: Bağdat Caddesi için önemli verilerden birisi. Özellikle maç günleri stadyumdan başlayarak Cadde boyunca neredeyse tüm yeme içme mekanları, sokaklar dolup taşar.
  • Kalamış Marina

Bunlara ek olarak Tarım İl Müdürlüğü’nden de bahsedilebilir belki ama Müdürlük Cadde için sadece inşaat yapılmamış bir alan olma niteliği ile önemli. Yoksa Cadde karakteri içinde fonksiyonu ile hiçbir yeri yok.

Biraz daha üst ölçekten bakmaya çalışalım ve Bağdat Caddesi’ni araçları ile kim kat ediyor sorusuna yanıt arayalım. Elbette çevrede oturanlar. Ama onun ötesine geçen bir durum da var:

Cemil Topuzlu Caddesi ve Bağdat Caddesi, Kızıltoprak’ta ayrıldıktan sonra Bostancı’da yeniden birleşiyor. Bostancı’dan Tuzla’ya kadar ise 3×2, neredeyse otoyol niteliğinde bir yol olarak, 20 km boyunca Tuzla’ya kadar devam ediyor. Bahsettiğim rotada bulunan ilçelerin nüfusları şöyle:

  • Tuzla: 289.000
  • Pendik: 750.000
  • Kartal: 483.000
  • Maltepe: 529.000

Yaklaşık 2 milyon kişilik bu nüfusun büyük bir kısmı D100 ile sahil yolu arasında yaşıyor ve bu iki yol burada yaşayan kalabalıkların otomobille şehir merkezine (batıya) erişimini sağlayan ana damarlar.

İşte bu iki ana damardan Turgut Özal Bulvarı (sahil yolu) Tuzla’dan Bostancı’ya dek 3×2 şeritli olarak geldikten sonra Bostancı’da Bağdat Caddesi halini alıyor. Tüm o bahsettiğim trafik yükünün de eğer Kadıköy yönüne güneyden, bu rotadan gidecekse ana rotası Bağdat Caddesi. Caddeyi boydan boya geçerek gitmek zorundalar.

Buraya kadar Bağdat Caddesi’nin kabaca da olsa profilini çizmiş olalım.

Yenilenme

2021’de Bağdat Caddesi’nin yenilenmesi talebi ile ilgili gelen istekle İBB Etüd Proje Daire Başkanlığı bir proje hazırladı. Benim de İBB de danışmanlık yaptığım süreçte hazırlanan projeyi uygulamak için Büyükşehir Belediyesi acele etmedi.

Ekim – Aralık 2022 arasında Bağdat Caddesi’nin bir bölümünde uygulama yaptı (Bu süreçte artık ben ayrılmıştım). Uygulama yapılan bölüm -kent mobilyalarının abartıldığını düşünsem de- kötü değil. Lakin Bağdat Caddesi’nin diğer bölümleri ile karşılaştırıldığında yenileme kesinlikle bir zaruret değil diyebilirim. Hatta bana kalırsa kesin olarak yapılmamalı.

Bağdat Caddesi’nin kaldırımları da kent mobilyası da -tahmin ediyorum ki- altyapısı da oldukça iyi durumda. Büyük bir yenileme projesi yerine ciddi bir bakımla bugünkünden ve ilk yenilendiği yıllardan çok iyi durumda olabilir.

Cemil Topuzlu yenilemesi üzerinden Bağdat Caddesi’ni düşünmek

Cemil Topuzlu Caddesi yenilemesi yakın zamanda yapıldı, UTK kararı gereği yol profilinin daralması ile kaldırımlar genişledi, bu iyi haber. Ancak bunun dışında yaya konforunda ya da Cemil Topuzlu Caddesi’nin niteliğinde hiçbir değişim olmadı (Ofisim 25 yıldır cadde üzerinde). Ayrıca zaten Cemil Topuzlu Caddesi’nin kaldırımları da tıpkı Bağdat Caddesi gibi genişti. Ne yazık ki imalat kalitelerini de batılı ülkeler seviyesine taşıyamadık bu uygulamada.

Bağdat Caddesi’nde tüm bunları tekrar etmeye gerek var mı? Bana kalırsa yok.

Bütçe

Çok daha önemli bir konu ise bütçe. Bütçelerimiz kısıtlı, bütçe zengini bir ülke değiliz. İBB en zengin belediye de olsa İBB’nin de bütçesi kısıtlı. Var olan bütçe, zemini hiç de kötü olmayan bir caddenin kaldırımlarını yenilemek yerine bambaşka işlere aktarılabilir.

Öneri

Bu bağlamda Bağdat Caddesi’nde yapılacak kaldırım yenilemesi yerine bir önerim var: Minibüs Caddesi hattı ile sahili dikmek. Buna Bağdat Caddesi’nden başlayabiliriz.

Kimi yerlerde bu dikey bağlantılar D100’e (M4 hattına) dek uzatılabilir. Bu dikme işi yatay doğrultuda ise daha sonra Tuzla’ya kadar devam edebilir.

Minibüs Caddesi ile Sahil arasında 500m’de bir yayalaştırılmış caddelerimiz olduğunu hayal edin. Bunu yapmak hiç zor değil. Bağdat Caddesi yenilemesi için harcanacak bütçe ile yapılabilir bir iş.

Peki eğer bu öneri yapılırsa neler kazanırız:

  • Minibüs Caddesi’nde bir tramvay ihtiyacı kalmaz.
  • Minibüs Caddesi – Marmaray erişimi rahatlayacağı için aracıyla trafiğe çıkan sayısı azalır. (TCDD’nin Marmaray sefer sayısını artırması bir zaruret).
  • Kilometrelerce uzunlukta, yeni pek çok yayalaştırılmış sokak kazanabiliriz.

Bisiklet

Peki bisiklet meselesini ne yapmalı? Doğrusu kısa bir yanıtım yok, uzun ayrı yazılara konu olabilecek bir tartışma.


Daha önce yazdığım bir tivitte yukarıdakileri söylemiştim. Bu aşamada yukarıdaki görüşüme paralel olarak Bağdat Caddesi’ni bisiklet yolu için bir deney alanı olarak kullanmaya değmez diyebiliyorum. Bisiklet meselesinin uygulamalı olarak denenebileceği çok yer var.

Başka Neler Yapılabilir?

Bağdat Caddesi’nde yenilenmeye hiç ihtiyacı olmayan kaldırımlara müdahale etmek yerine neleri tartışabiliriz?

  • Üç şerit olan yolun birisini toplu taşımaya ayırmak.
  • Yol kaplama malzemesini araçların sürekli yavaş gideceği şekilde yenilemek.
  • Bir caddeyi yönetmenin tek aracının mekânsal düzenleme, mekânsal tasarım ve inşaat olmayabileceğini hatırlamak:
    • Bir yönetim planı hazırlamak (Servis saatler, çöp vesaireyi yönetmek)
    • Teknolojik araçları kullanmak (Mobil uygulamalar, sosyal medya projeleri vb.)
    • Grafik tasarımla ilgili düzenlemeler
    • İletişim kampanyaları (Park sorunu vb. hakkında bilgilendirici)
    • Hafıza noktaları hakkında bilgilendirme panoları
    • Yol çizgilerini çok iyi kullanmak

Bu liste uzatılabilir. Yani aslında yapılabilecek çok iş var.

Peki Neleri Yapmaktan Uzak Durmalı?

Yapılacaklar kadar yapılmayacaklar da önemli. Proje sürecinde gündeme gelen konulara o zaman da itiraz etmiştim, bugün de itiraz ederim.

  • Yol profilini kimi zaman 3 şerit kimi zaman 2 şerit (imkân olduğu halde) yapmaktan kaçınmak.
  • Bir bölgede yayalaştırmak için trafik akışını arka sokaklara taşımak.

Proje sürecinde gündeme gelmese de kamuoyunun gündemine öyle ya da böyle giren konular oluyor, bunlardan da uzak durulmalı diye düşünüyorum:

  • Yolun yer altına alınması
  • Bağdat Caddesi’nin yayalaştırılması
  • Tramvay (Tercihli toplu taşıma yolu ziyadesi ile çözebilir, yeterki yapılsın)
  • Zemin altına otopark

Yorum yapın